Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong các tòa nhà, hướng tới những công trình xanh, đô thị xanh… là cơ sở để phát triển bền vững, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa nhanh như Việt Nam hiện nay.

Nhiều công trình xây dựng của nước ta hiện vẫn chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn “công trình xanh”

Thực trạng báo động

Theo tính toán của các nhà nghiên cứu năng lượng, đến năm 2015, lượng điện thiếu hụt trên toàn thế giới sẽ vào khoảng 10%  và sẽ nhảy vọt lên khoảng 70% vào năm 2050. Vì vậy, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả đang trở thành vấn đề được toàn thế giới quan tâm.

Tại Việt Nam, các tòa nhà cao tầng tại các khu đô thị, văn phòng, công sở… chính là những hộ tiêu thụ năng lượng lớn nhất trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ. Mặt khác, các tòa nhà này là kết quả của quá trình “đô thị hóa” quá nhanh, nên ngày càng bộc lộ nhiều khiếm khuyết trong thiết kế, xây dựng, chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn về “công trình xanh”, dẫn tới sử dụng năng lượng cực kỳ lãng phí. Hiện trạng này nếu không sớm được cải thiện, sẽ đẩy các tòa nhà trở thành “thủ phạm” chính trong việc lãng phí năng lượng, góp phần  làm tăng nguy cơ đe dọa an ninh năng lượng quốc gia…

Cần các giải pháp đồng bộ

Tại Hội nghị “Thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong tòa nhà” diễn ra mới đây, đại diện Bộ Xây dựng, Trung tâm Tiết kiệm Năng lượng Hà Nội và tổ chức Hội đồng Xanh thế giới cũng đã có những khảo sát, đánh giá cụ thể về thực trạng sử dụng năng lượng kém hiệu quả của các tòa nhà đô thị Việt Nam. Từ đó, nhiều giải pháp đã được kiến nghị đưa vào sử dụng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, hướng tới cuộc sống “xanh bền vững” trong các tòa nhà…

Mô hình “công trình xanh” hướng tới những “đô thị xanh” sử dụng năng lượng hiệu quả, giảm phát thải nhà kính, thân thiện với môi trường đã được nghiên cứu và ứng dụng tại các nước phát triển trên thế giới. Tuy nhiên, ở nước ta, do nhiều rào cản như: Chiến lược đầu tư ngắn hạn, thiếu đánh giá tài chính cho các “công trình xanh”, thiếu năng lực của các bên liên quan như tư vấn, thiết kế…, thiếu các sản phẩm “xanh”, thiếu các cơ chế, chính sách khuyến khích từ phía Nhà nước … nên các công trình xây dựng vẫn chưa đáp ứng được tiêu chuẩn “công trình xanh” hiện đại.

Theo ông Đinh Chính Lợi – Chuyên viên Bộ Xây dựng, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong các tòa nhà cần phải được nghiên cứu, tính toán và áp dụng ngay từ khâu thiết kế, xây dựng. Để làm được điều này, trước hết cần hoàn thiện các tiêu chuẩn hướng dẫn việc sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả áp dụng cho các tòa nhà. Tận dụng tối đa nguồn năng lượng tự nhiên là một giải pháp tiết kiệm năng lượng rất quan trọng. Ánh sáng mặt trời, khí trời luôn được các kiến trúc sư tận dụng triệt để trong thiết kế.

Nhiều chuyên gia xây dựng cũng đồng tình quan điểm trên, đồng thời khẳng định, nếu áp dụng các tiêu chuẩn đồng bộ, thì các tòa nhà xây mới ở Việt Nam có thể tiết kiệm tới 40% năng lượng tiêu thụ. Còn đối với những công trình đang hoạt động hoặc sắp cải tạo, nếu tiến hành kiểm toán năng lượng và sau đó triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng cũng có thể tiết kiệm năng lượng từ 15-25%.

Còn theo ông Đào Hồng Thái – Giám đốc Trung tâm Tiết kiệm Năng lượng Hà Nội, bên cạnh việc nghiên cứu, ban hành bộ quy chuẩn về các “công trình xanh”, Nhà nước cũng cần có những cơ chế hỗ trợ cho chủ trương này như đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, xúc tiến đầu tư, tổ chức các hội chợ giới thiệu các giải pháp công nghệ tiết kiệm năng lượng dành cho các tòa nhà để từ đó có thể lựa chọn các phương án tiết kiệm năng lượng phù hợp nhất…

Bên cạnh đó, có thể tổ chức các cuộc thi về quản lý, sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả trong các tòa nhà, từ đó có thể đúc kết kinh nghiệm, nhân rộng mô hình.

Ông Đào Hồng Thái cũng nhấn mạnh, việc thực thi luật sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả cũng cần được giám sát chặt chẽ hơn trong thời gian tới. Các chế tài xử phạt đối với các chủ đầu tư, người sử dụng các tòa nhà tiêu tốn năng lượng… cần phải đủ mạnh để luật phát huy hiệu quả.

Thời gian tới, việc bổ sung tài liệu giảng dạy về tiết kiệm năng lượng trong các tòa nhà cũng sẽ được xúc tiến trong các trường đại học cả nước. Áp dụng đồng bộ và triệt để các giải pháp từ khâu thiết kế, xây dựng, đến vận hành, sử dụng, cũng như nâng cao hiệu quả công tác truyền thông… sẽ tạo nên “cuộc cách mạng xanh” sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong các toàn nhà, tiến tới, xây dựng các tòa nhà, đô thị “xanh” đúng nghĩa, vì an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững.

Theo TCĐL